Yerel basının pek dikkatini çekmedi ama basına bir haber düştü: KAP’a yapılan açıklamada, "Bağlı ortaklıklarımızdan (Foreks-AYEN Enerji) Kayseri Elektrik Üretim Sanayi ve Ticaret AŞ tarafından 3096 sayılı kanun kapsamında Yap-İşlet-Devret modeli ile tesis edilip; işletilmekte olan Yamula Barajı HES tesisi, imtiyaz sözleşmesi süresi sonu olan 31.07.2025 tarihi 00:00 itibarı ile Elektrik Üretim AŞ‘ ne devredilmiştir", denildi.
***
Demek ki, üretime geçtikten (2005) sonra, koskoca yirmi yıl, göz açıp kapayıncaya geçti. Yamula HES işletmecisi Kayseri Elektrik Üretim AŞ imtiyazını, Elektrik Üretim AŞ’ye yani devlete devretti.
***
Aldığım bilgiye göre, Şirket, çalışanlarının kazanılmış tüm haklarını ödemiş. Bu da AYEN Enerji’ye yakışırdı.
***
Yani, yirmi yıl birlikte çalıştığı insanların, haklarını, “ipe un sermeden”, defaten ödemiş.
***
Sizleri otuz küsur yıl kadar öncesine kadar öncesine götüreceğim. Barajın, derivasyon tüneli yapımı yani suyun akış yönünün değiştirilmesinden sonra, tesisin temeli dönemin Başbakanı merhum Mesut Yılmaz tarafından atıldı(1 Kasım 1998). İnşaat bitti, 27 Aralık 2003’de su tutulmaya başladı. 2005 yılı Temmuz ayında üretime geçti.
***
“Geçti!” diyorum ama “geçiş” öyle kolay olmadı. İşin başında ortaklar ve yöneticiler arasında epey bir çekişme oldu. Bunun nedenlerini hayatta olan Yaşar Koçoğlu, Şükrü Karatepe ve Mehmet Özhaseki çok iyi bilir. Merhum Faruk Molu geçip gitti, bildiklerini de birlikte götürdü. Aklımızda kalan sadece; “Ben yaptım!” oldu… Tabii, olayın kısmen içinde olan bu fakir işin hiç de öyle olmadığını biliyor.
***
O nedenle, üç değerli kişinin, hiç çekinmeden, işin hikayesini anlatması gerekir.
***
Bir diğer konu da süreçte, mansap sulaması dışında, neden Yamula sulaması askıya alındı? Bunu da DSİ açıklamak zorunda.
***
Çok sordum bunu; tabii şunu da: “Cehlime bağışlayın, Yamula bağlamında sulama ile elektrik üretimi arasında bir ilişki var mı?”
***
Mesela, pompaj ve Gövde (Dadağı) sulamaları ile bir adım atıldı mı?
Bu soruları çok sordum, yanıt alamadım.
***
100 MW (2X50) kurulu gücünde olup yıllık 422 GWh üretim kapasitesi olan Yamula Barajı ve HES projesi bölgenin en önemli enerji projesi; sulama ve elektrik üretimi amaçlı. Yanılmıyorsam, Yozgat, Nevşehir, Kırşehir ve Kayseri’de bulunan 120 bin hektara yakın bir arazi sulanacak, bu barajdan.
***
Bildiğim kadarı ile, 6.500 hektara yakın mansap sulaması (türbinlerden akan su) dışında bir sulama yapılmıyor.
***
Proje üretim değeri 422 milyon kWh. Yağış rejimine bağlı olarak, üretim hiçbir zaman stabil olmadı. Bir de ne kadar üretim yapılacağına, devletin ilgili kurumları karar veriyor
***
Mesela, 2024 yılı Ocak-Mart döneminde 51,7 milyon kWh elektrik üretilirken, 2025 yılının aynı döneminde bu üretim 27,0 milyon kWh’e düşmüş.
***
Santral neredeyse, yüzde 50-60 kapasite ile çalışıyor. Aslında, Kızılırmak havzasının iç Anadolu bölümünün yağış rejimi hiç de düzenli değil.
***
Peki, bir de gövde ve pompaj sulaması yapılsaydı, üretim nerelere kadar düşerdi? Bir de amaçta (sulama, elektrik) bir takdim tehir (elektrik, sulama) yapıldı mı? Bunu en iyi DSİ, AYEN Enerji ve uzun yıllar Şirket Yönetim Kurulu Başkanlığı yapan “Bekir Abi” (Yıldız) bilir. Bir de Taner Yıldız…
***
Bunun için siyasi bir desteğe ihtiyaç var mıydı?
***
Neyse, ben bu kadarını söyleyeyim siz gerisini anlayın?
***
Şimdi Yamula HES elektrik üretimine devam edecekse, Kayseri ve diğer iller buradan bir bardak su alamaz. Tekrar elektrik amaçlı ihale edilirse…
***
O nedenle, çok yazdım, Kayseri Büyükşehir Belediyesi, ne edip edip işletme hakkını devr almalı. Kayseri ve mücavirinin işletme, kullanma ve sulama suyu amacıyla kullansın.
***
Ha. Elektrik hiç mi üretilmesin? Elbette üretilsin. Sistem de bir sıkıntı olduğunda devreye girsin. Unutmayın, 2X50 MW küçük bir santral artık. Altmış, yetmişinci sıralarda… Bunun açığını diğer üretim santralları ile rahat sağlanabilir.
***
Tabii, bunu için “ağırlık” koymak gerekir. Tabii, Kayseri’yi yönetenlerin bu ağırlığı ve vizyonu var mı?