Uçtuk, kaçtık, bizi kıskanıyorlar denilen sağlıkta ne durumdayız? Şimdiki durumu, geçmişimizle kıyaslarsak elbette iyi durumdayız… Cumhuriyet döneminde, neredeyse “sıfır”dan bu noktaya geldik, bugünlere. Her bugün dünden; her yarın bugünden iyiydi. Bu, bedahet arz eden bir husus.
***
Peki, bizim dışımızdakiler mesela, bizim de içinde bulunduğumuz, gelişmiş ve gelişmekte olan Ekonomik ve İşbirliği Kalkınma Teşkilatı'nın (OECD, şimdilik 37 ülke) ülkeleri ne durumda? Bu kıyas ne halde olduğumuzu gösterir. O nedenle, rahmetli Çetin Altan’ın dediği gibi; “Türk’ün Türk’e propagandasına!” gerek yok.
***
Bu konuda, Birgün’de Mustafa Kömüş bir haber yapmış (11.05.2024). Haberden bazı bölümleri paylaşıyorum. Bakalım ne durumdaymışız.
***
Hasta başına düşen hastane yatağından kişi başına hekim sayısına, sağlık harcamasının gayri safi yurtiçi harcamadaki (GSYİH) payından tedavi edilebilir ölüm hızına kadar hemen her veride Türkiye, Ekonomik Kalkınma ve İş Birliği Örgütü (OECD) ortalamasının altında.
***
Tedavi edilebilir ölümler hakkında Sağlık Bakanlığı yıllığında “Vaka-ölüm oranını azaltmaya yönelik zamanında ve etkili sağlık hizmeti ile kontrol edilebilen ölüm nedenlerini kapsar” ifadeleri kullanılıyor.
***
Yıllığa göre “Tedavi edilebilir ölüm hızı”OECD ortalamasında 100 binde 79. Türkiye’de ise 100 binde 116.
***
Bir diğer veri ise obezlik. Son dönemde dünya genelinde artış gösteren obezliğinnedenlerinden biri de sağlıksız veya dengesiz beslenme. Son yıllarda ülkede dengesiz ve sağlıksız beslenme olduğuna dair gelen eleştiriler de bu veriyle doğrulanıyor. 15 yaş ve üzeri bireylerde OECD ortalamasına göre 100 kişiden 19’u obezken Türkiye’de bu oran yüzde 20.
***
Sistemin ne kadar iyi çalıştığını gösteren verilerden bir de 100 bin kişi başına düşen yatak, hekim ve hemşire-ebe sayısı. Ancak bu verilerde de Türkiye’deki durum hiç iç açıcı değil. Türkiye OECD ortalamasının oldukça altında. Özellikle hemşire ve ebe sayısı OECD ortalamasının neredeyse 3’te birine denk geliyor.
***
100 bin kişi başına bazı verilerde OECD ortalaması ile Türkiye’deki durum şöyle:
• Yatak sayısı: OECD 43,2, Türkiye 30,7
• Hekim sayısı: OECD 372, Türkiye 228
• Diş hekimi sayısı: OECD 78, Türkiye 50
• Eczacı sayısı: OECD 85, Türkiye 46
• Hemşire ve ebe: OECD 1002, Türkiye 356
• MR cihazı: OECD 1,82, Türkiye 1,14
• BT cihazı: OECD 2,84, Türkiye 1,56
***
Yine ekonomik tercihler de sistemin nasıl kurgulandığını gösteren verilerden. Örneğin “cari sağlık harcamasının”GSYİH içindeki payındaTürkiye,OECD sonuncusu. Bu konuda OECD ortalaması yüzde 9,7 iken Türkiye’de bu oran yüzde 3,7. Türkiye’nin önündeki Lüksemburg’da cari sağlık harcamasının GSYİH içindeki payı yüzde 5,7. OECD ülkeleri içinde zirvede yer alan Birleşik Krallık’ta (İngiltere) bu oran yüzde 17,4.
***
Kişi başına düşen sağlık harcaması da bu yönde önemli verilerden. Kişi başı cari sağlık harcaması OECD ortalaması 4 bin 704 dolar. Türkiye sondan üçüncü konumda. Kişi başı yapılan sağlık harcaması 1578 dolar. OECD ortalamasının yaklaşık üçte biri. Bunun 1186 doları kamu tarafından yapılıyor.
***
Yıllıkta en dikkat çeken verilerden biri de sağlık hizmetlerinden memnuniyet oranı. 2010’da yüzde 73 olan memnuniyet oranı yüzde 65,6’ya kadar düştü. Son üç yıldaki memnuniyet oranı şöyle gerçekleşti:
• 2020: Yüzde 72,1
• 2021: Yüzde 68,1
• 2022: Yüzde 65,6
Türkiye bu konuda da OECD ortalamasının altında kaldı. OECD ortalamasına göre sağlık hizmetlerinden memnuniyet oranı yüzde 68 oldu.
***
İşte, uçan, kaçan, kıskanılan Türkiye’nin sağlık verileri bu.Sağlıklı günler dileğiyle.