TÜİK İl Bazında Gayrisafi Yurt İçi Hasıla, 2023 rakamlarını açıkladı.
İl Bazında Gayrisafi Yurt İçi Hasıla, 2023 rakamlarına göre Ülkemizde Gayrisafi Yurt İçi Hasıladan 2023 yılında en yüksek payı %30,4 ile İstanbul aldı.
Kayseri’de 2023 yılında kişi başına Gayrisafi Yurt İçi Hasıla 258 bin 312 TL oldu.
Aylık bazda ise bu rakam 21 Bin 526 TL’ye tekabül etti.
Sivas’ta 2023 yılında kişi başına Gayrisafi Yurt İçi Hasıla 196 bin 988 TL olurken bu rakam Yozgat’ta 2023 yılında kişi başına Gayrisafi Yurt İçi Hasıla 170 bin 700 TL olarak gerçekleşti.
POZİTİF İSTİKAMETLİ KATKI…
Burada önemli bir ayrıntı var aslında.
Kayseri bu değerlendirmede “Pozitif İstikametli Katkı” veren iller sıralamasında önemli bir yere sahip.
Bu ne demek?
Kayseri bu sıralamada yer alan 20 il arasında 10. Sırada bulunuyor.
Yani deve dişi gibi bir çok ili geride bırakmış durumda.
Bunlar arasında İzmir, Konya, Eskişehir, Mersin, Trabzon, Muğla, Balıkesir, Van, Şırnak gibi mesela.
Önemli ve de daha da yükseğe taşınılması gereken bir rakam.
Bakalım 2024 verileri bu bağlamda nasıl oluşacak?
GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYİH), NEDİR?
Madem bugün bu konuyu yazıyoruz.
O halde şu sorunun cevabını da paylaşalım siz değerli okurlarımız ile.
Ekonomiyi seven var, sevmeyen var.
İlgi duyan var ilgi duymayan var.
Anlayan var, anlamayan var.
Cebinin hesabını bilen var, bilmeyen var.
Aybaşını getiren var, getiremeyen var…
Bizim ki mini bir hatırlatma.
Peki nedir Gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH)?
Gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH), bir ülke veya ülkeler tarafından belirli bir zaman diliminde üretilen ve satılan tüm nihai malların ve hizmetlerin piyasa değerinin parasal bir ölçüsü olarak tanımlanıyor genel manada. .
Peki nerelerde kullanılır, ne işe yarar kestirmeden?
GSYİH, çoğunlukla tek bir ülkenin hükümeti tarafından ekonomik sağlığını ölçmek için kullanılır.
Karmaşık ve sübjektif doğası nedeniyle, bu ölçü genellikle güvenilir bir gösterge olarak kabul edilmeden önce gözden geçirilir.
Bununla birlikte, Kişi başına düşen GSYİH (nominal), ülkelerin yaşam maliyeti ve enflasyon oranlarındaki farklılıkları yansıtmaz; bu nedenle, satın alma gücü paritesine (SAGP) göre kişi başına düşen GSYİH tabanını kullanmak, ülkeler arasındaki yaşam standartlarını karşılaştırmada daha yararlı olabilirken, nominal GSYİH uluslararası pazarda ulusal ekonomileri karşılaştırırken daha yararlı olabilir.
Toplam GSYİH, ekonominin her bir endüstrisinin veya sektörünün katkısına da bölünebilir. GSYİH'nın bölgenin toplam nüfusuna oranı, kişi başına düşen GSYİH'dır (Ortalama Yaşam Standardı olarak da adlandırılır).
ÖNELİ BİR KRİTER…
Aslına bakarsanız illerin kalkınmışlık ve yaşayanların yaşam standardı bazında önemli bir veriyi içeriyor bu rakamsal boyut.
Nasıl mı hesaplanıyor?
İşte size cevabı.
Bu tanımda belli bir zaman; bir ay, üç ay ya da bir yıl olabilir. GSYİH genellikle bir yıl için ele alınır. Nihai mal ve hizmetler ise, üretilen toplam mal ve hizmetlerden üretim için kullanılan ara mallar düşüldükten sonra geriye kalan değerdir. GSYİH verilerini bulmak için şu formül uygulanır:
GSYİH = Tüketim + Yatırım + devlet harcamaları + (ihracat – ithalat).
GSYİH’den amortismanlar (sermayenin aşınma ve eskime payı) çıkarıldığı zaman safi yurt içi hasıla elde edilir. “Gayrisafi”, sermaye stoğuna amortismanın eklenmiş olduğunu ifade eder.
Safi yurt içi hasıladan dolaylı vergiler çıkıp sübvansiyonlar eklendiği zaman yurt içi gelir elde edilir.
Yurt içi gelire, net dış dünya faktör gelirleri eklendiği zaman millî gelir elde edilir.
Millî gelire, transfer ödemeleri eklenip kurumlar vergisi, dağıtılmayan kurum kârları ve sosyal sigortalar kesenekleri çıkarıldığı zaman kişisel gelir elde edilir.
Kişisel gelirden, kişisel gelir vergisi çıkarıldığında da harcanabilir kişisel gelir elde edilir.
Yukarıdaki eşitlikte, tüketim ve yatırım, nihai mal ve hizmetler için yapılan harcamalardır. Eşitliğin ihracat eksi ithalat kısmı ise harcamaların yurt içinde üretilmemiş kısmını (ithalat) düşüp yurt içi üretimin içeride tüketilmemiş kısmını (ihracat) eklemek suretiyle dengeler. İktisatçılar (Keynes’ten bu yana), genel tüketim kavramını, özel tüketim ve kamu sektörü tüketimi olmak üzere ikiye bölmeyi tercih etmişlerdir.
Bu nedenle GSYİH şu şekilde ifade edilir. GSYİH = özel tüketim + yatırım + devlet harcamaları + net ihracat Ya da basitçe GSYİH=T+D+Y+X-M (X-M, ihracat eksi ithalatı ifade eder).
TÜİK VERİLERİ İLE DEVAM EDELİM…
Gayrisafi Yurt İçi Hasıladan 2023 yılında en yüksek payı %30,4 ile İstanbul aldı
İl düzeyinde cari fiyatlarla Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) hesaplamalarına göre; 2023 yılında İstanbul 8 trilyon 60 milyar 358 milyon TL ile en yüksek GSYH'ye ulaştı ve toplam GSYH'den %30,4 pay aldı. İstanbul'u, 2 trilyon 538 milyar 686 milyon TL ve %9,6 pay ile Ankara, 1 trilyon 614 milyar 161 milyon TL ve %6,1 pay ile İzmir izledi.
İl düzeyinde GSYH hesaplarında son üç sırada 22 milyar 13 milyon TL ile Tunceli, 19 milyar 407 milyon TL ile Ardahan ve 13 milyar 214 milyon TL ile Bayburt yer aldı.
GSYH'den en yüksek payı alan ilk beş il, 2023 yılında toplam GSYH'nin %54,02'sini oluşturdu.
Kocaeli, kişi başına GSYH'de 2023 yılında 516 bin 460 TL ile ilk sırada yer aldı
Kişi başına GSYH'de 2023 yılında, Kocaeli 516 bin 460 TL ile ilk sırada yer aldı.
Kocaeli'yi, 510 bin 733 TL ile İstanbul ve 438 bin 242 TL ile Ankara izledi. İl düzeyinde kişi başına GSYH hesaplamalarında, 116 bin 767 TL ile Şanlıurfa, 110 bin 553 TL ile Ağrı ve 108 bin 21 TL ile Van son üç sırada yer aldı.
Kişi başına GSYH, 2023 yılında on üç ilde Türkiye ortalamasının üzerinde gerçekleşti.
İstanbul, "tarım, ormancılık, balıkçılık" ve "diğer hizmet faaliyetleri" hariç, tüm faaliyetlerde en yüksek payı aldı
GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2023 yılında cari fiyatlarla GSYH'den en yüksek payı alan İstanbul; tarım, ormancılık, balıkçılık ile diğer hizmet faaliyetleri dışındaki faaliyetlerde de ilk sırada yer aldı.
İstanbul'un bilgi ve iletişim faaliyetleri toplamından aldığı pay %64,8, finans ve sigorta faaliyetleri toplamından aldığı pay %62,5, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri toplamından aldığı pay %45,9, hizmetler sektörü toplamından aldığı pay %40,4, inşaat sektörü toplamından aldığı pay %28,9 olarak gerçekleşti.
Konya %6,2 pay ile tarım, ormancılık, balıkçılık sektöründe 81 il içinde ilk sırada yer alırken, Ankara %45,4 pay ile diğer hizmet faaliyetlerinde ilk sırada yer aldı.
İstanbul'un toplam GSYH'si içinde en yüksek payı %35,7 ile hizmetler sektörü aldı
İstanbul, 2023 yılında hizmetler sektörü toplamından %40,4 pay alırken, ilin toplam GSYH'si içinde hizmetler sektörünün payı %35,7 olarak gerçekleşti.
İstanbul'un toplam GSYH'si içinde sanayi sektörü %17,2 pay ile ikinci sırada iken mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri %7,8 pay ile üçüncü sırada yer aldı.
Zincirlenmiş hacim endeksiyle GSYH, 44 ilde, bir önceki yıla göre Türkiye ortalamasının üzerinde büyüdü
Yıllık GSYH, zincirlenmiş hacim endeksiyle 2023 yılında bir önceki yıla göre %5,1 artarken, 44 ilde Türkiye ortalamasının üzerinde artış gerçekleşti.
Bir önceki yıla göre 2023 yılında en yüksek artış gösteren ilk üç il sırasıyla %18,9 değişim oranı ile Şırnak, %18,2 ile Siirt ve %15,8 ile Samsun oldu.
Bir önceki yıla göre en yüksek azalış gösteren üç il ise sırasıyla %6,9 ile Zonguldak, %10,4 ile Bayburt ve %16,0 değişim oranı ile Artvin oldu.
İstanbul %1,65 ile, 2023 yılı Türkiye GSYH büyümesine (%5,1) en fazla katkı sağlayan il oldu
Yıllık GSYH'nin, zincirlenmiş hacim endeksiyle bir önceki yıla göre %5,1 artışına en fazla katkı veren il %1,65 ile İstanbul oldu. İstanbul'u %0,96 ile Ankara ve %0,27 ile Kocaeli izledi.
Yıllık GSYH büyümesine 2023 yılında negatif yönlü katkı veren illerin başında %0,03 ile sırasıyla Zonguldak, Artvin ve Gaziantep yer aldı.
BU RAKAMLAR HERKESİ Mİ KAPSIYOR?
Yazımızın başında vurguladık.
Kayseri’de 2023 yılında kişi başına Gayrisafi Yurt İçi Hasıla 258 bin 312 TL oldu.
Aylık bazda ise bu rakam 21 Bin 526 TL’ye denk geldi...
Mesela Kayseri net 1.5 Milyon nüfuslu bir il.
Rakamlar 2023 verileri.
İlimizde yabancı ülkelerden gelen ve ekseriyeti Suriyeli olan 200 Binden fazla misafirimiz var.
Bu rakam değerlendirmeleri onları da içine alarak net 1.5 milyon Nüfus üzerinden mi yapılıyor, yoksa Kayseri’nin kendi nüfusu mu baz alınıyor?
Öyle ise mesele yok.
Ama genele dağıtılıyor ise burada da 200 bin kişinin Kayseri’de süreli yaşayan insanların Gayrisafi Yurt İçi Hasıla üzerinden gelirine ortak olması gerekiyor ve bu da her birey için ciddi manada kayıp demek!...
Bilmem bunu daha fazla açmaya gerek var mı?
He denilebilir ki zaten TÜİK’in başta Enflasyonla ilgili bir çok rakamında sıkıntı var, burada olsa ne olur, olmasa ne olur.
Ne diyelim.
O da sizin bakış açınıza bağlı…