Nihayet, ölüm istatistiklerini yayınladı TÜİK… Neden gecikti? Bilmiyoruz. Tabii, bu da tartışmaları peşinden getirdi. En önemli nedenin de, “Kovid-19” ölümlerini “gizlemek” olduğu söylendi. Öyle ya, “ölü sayısı” az gösterilerek “bir başarı hikayesi” yazılacaktı… Görünen o ki, kovit nedeniyle ölü sayısı resmi açıklamanın birkaç katı gözüküyor.
***
Benzeri bir kuşkunun, Kahramanmaraş ve Hatay depremlerindeki ölü sayısında yaşanacağı söz konusu. O nedenle, iktidarın, ölü ve kayıp isimlerini tek tek açıklamak gibi bir zorunluluğu var. Yoksa;fısıltı gazetesinin hışmından kurtulamaz. İstese de bu gazetenin tiraj almasına engel olamaz.
***
Bu giriş ya da hatırlatmadan sonra gelelim, TÜİK verilerine:
***
Ölüm sayısı 2020 yılında 507 bin 938 iken 2021 yılında %11,4 artarak 565 bin 594 oldu.Bir önceki dönem bu artış yüzde 16,78. 2018-2019 artışı ise yüzde 2,1. Bu büyük artışın nedeni, muhtemelen kovitölümleri. Birden bir böyle bir büyük artış olamaz.
***
Kayseri’ye gelince. 2020’de 8.631 olan ölü sayısı, 2021’deyüzde 13,7 artarak 9.811 olmuş. 2019-2020 artış oranı ise yüzde 23,6. 2018-2019 artışı ise yüzde 2,5. Kayseri’de ki ölüm oranları ülke ortalamasının ilerisinde. Pandeminin yoğun yaşandığı 2020’de ise bir hayli fazla.
***
Ölen kişilerin 2020 yılında %56,0'sını erkekler, %44,0'ünü kadınlar oluştururken 2021 yılında ölen kişilerin %54,6'sını erkekler, %45,4'ünü kadınlar oluşturdu.Kayseri’de ise bu oranlar erkek için 2020’de %56; 2021’de yine erkek için %54 oldu.
***
Kaba ölüm hızı binde 6,7 oldu
Bin kişi başına düşen ölüm sayısını ifade eden kaba ölüm hızı, 2020 yılında binde 6,1 iken 2021 yılında binde 6,7 oldu. Diğer bir ifade ile 2020 yılında bin kişi başına 6,1 ölüm düşerken 2021 yılında bin kişi başına 6,7 ölüm düştü. Bu rakam 2019’da 5,3 kişi, 2018’de 5,2 kişi idi.
***
Kayseri’ye gelince kaba ölüm hızı 2021’de 6,6; 2020’de 6,1; 2019’da 5,0 ve 2018’de 5,2 kişi oldu..
***
Kaba ölüm hızının en yüksek olduğu iller, binde 12,7 ile Sinop ve Kastamonu oldu
Kaba ölüm hızının en yüksek olduğu iller, 2021 yılında binde 12,7 ile Sinop ve Kastamonu oldu. Bu illeri binde 11,2 ile Giresun ve Edirne, binde 11,1 ile Balıkesir ve Çankırı, binde 10,8 ile Çanakkale izledi. Kaba ölüm hızının en düşük olduğu il ise binde 2,8 ile Şırnak oldu. Bu ili binde 3,0 ile Hakkari, binde 3,7 ile Van ve binde 3,8 ile Şanlıurfa izledi. Bu oran ile Kayseri, yanlış saymadıysam 39. İl oldu.
***
Bebek ölüm hızı binde 9,2 oldu
Bebek ölüm sayısı, 2020 yılında 9 bin 657 iken 2021 yılında 9 bin 938 oldu. Bin canlı doğum başına düşen bebek ölüm sayısını ifade eden bebek ölüm hızı, 2020 yılında binde 8,7 iken 2021 yılında binde 9,2 oldu. Diğer bir ifade ile 2021 yılında bin canlı doğum başına 9,2 bebek ölümü gerçekleşti.
***
Kayseri’de ise bu oran, ülke ortalamasının üzerinde binde 10,2.Enfazla Hakkari’de binde 16. En düşük ise Bilecik, binde 3,9. Tabloya baktığımızda dikkat çeken bir husus var. Batıya gittikçe bebek ölüm hızı azalmakta.
***
Beş yaş altı ölüm hızı binde 11,2 oldu
Doğumdan sonraki beş yıl içinde ölme olasılığını ifade eden beş yaş altı ölüm hızı, 2020 yılında 10,6 iken 2021 yılında binde 11,2 oldu. Kayseri’de ise, binde 12. Ortalamaya yakın. Yine bu yaş grubuna baktığımızda batıya gittikçe oranın hissedilir derecede düştüğünü görmekteyiz. Mesela Hakkari’de binde 20,6 ve Şanlıurfa’da binde 19,2.
***
Evet. Gelelim intihar suretiyle ölümlere. Durum pek iç açıcı değil. 2021’de bu nedenle ölen sayısı 4.154 kişi. Bunun 3.238’i erkek. Bunların yüzde 25,7’si orta ve dengi; yüzde 26,1’i lise ve dengi okul mezunu. İlkokul mezunları ise yüzde 17. Yüksek tahsilliler içindeki oran ise yüzde 14,9. Okuma yazma bilmeyen yüzde 2.
***
Kayseri’de ise, 77’si erkek olmak üzere 94 kişi. Kaba intihar hızına gelince; ülke ortalaması yüz binde 4,94. Kayseri’de ise bunun üzerinde yüz binde 6,58. Dokuzuncu il olarak görülüyor. Bu oran Tunceli için yüz binde 11,97; Kilis için yüz binde 9,70.