Şimdi de “Kayseri’de deprem olur mu?” Olursa “büyüklüğü” ve arazi/bina yapısına göre “şiddeti” ne olur? Muhabbeti başladı.
***
Bizler şimdiye kadar, Kayseri’yi deprem bölgesi dışında zannederdik ama son depremler nedeniyle Kayseri’de gündeme girdi. Tartışılmaya başladı. İyi de oldu. Hiç olmasa yönetenler başta olmak üzere ahalinin “ashab-ı kehf” uykusundan uyanmasına vesile oldu. Son Kahramanmaraş depremi biraz uyandırdı.
***
Yerel basından derlediğim bazı bilgileri aktaracağım. Bir kere iki kavram karıştırılıyor, “büyüklükle”, “şiddet”. “Büyüklük”, deprem esnasında açığa çıkan “enerji”. “Şiddet” ise bu enerjinin arazi ve yapılar üzerinde yapacağı etki/tahribat.
***
Mesela zemin çürük, bina gelişi güzel yapılmışsa, beş büyüklüğündeki deprem bile yıkım etkisi yapabilir. Bunun aksi de mümkün. O nedenle asıl dikkate alınacak şey depremin“şiddet” ya da “etkisi”. Haliyle, yapı stoklarının sağlamlığına, yönetmeliklere, bilim ve fenne uygun yapılıp yapılmadığı çok önemli.
***
Projelerin yetkin mimar ve mühendisler tarafından yapılması, bunu da başta ilgili bakanlık ve belediyeler tarafından, yapının her aşamasında, ciddi bir biçimde denetlenmesi gerekir. Şayet bu yapılmışsa, hiç korkmayın, rahat uyuyun evinizde, rahat çalışın işyerinizde.
***
Tabi, Kayseri merkezi, “sıvılaşma özelliği” olan zemin üzerine kurulduğundan, birkaç yüz kilometre ilerimizde vuku bulan 6 ve üzeri büyüklüğündeki depremi iyi hissediyoruz. Az da olsa bazı binalarda yıkım söz konusu olabiliyor. Hatırlarım, Düvenönü’nde binaların temelinden su çıkardı. Yine hatırlarım, temel eşilirken çıkan su pompalarda atılırdı.
***
Kayseri’de, peş peşe gelen açıklamaların ardından bir “TV programına katılan Prof. Dr. Naci Görür”, evvelemirde bilinmesi gereken doğruyu söylüyor. Hocamız;“Birisinin çıkıp Kayseri’de deprem olmaz diye bağırması yeterince jeoloji bilmediğinin kanıtıdır” diyor.
***
Devam ediyor; “Bir yerde depremin olup olmayacağını söyleyemezsiniz. Diyelim orada canlı bir fay hattı varsa orada eninde sonunda deprem olur.”
***
Neymiş, evvelemirde, o yöre de diri bir fayın olması gerekirmiş. Saniyen; “O fayın hareket periyoduna bakacakmışız!”.
***
Yani, kayıtlara müracaat edecekmişiz. Bu kayıt, “yazılı” olabildiği gibi, arazinin yapısından da görülebilirmiş. Hocamız;“bakarsınız 50, bakarsın 100, bakarsın 500 sene sonra zaman önemli değil, ne zaman olursa benim insanım ölür”, diyor.
***
Gelelim Kayseri’de ki, tartışmaya: Jeoloji Mühendisi Adnan Evsen’in en fazla 6.2 büyüklüğünde deprem üretme potansiyeli olarak bilinen Kayseri’deki fayların, Maden Teknik Arama (MTA) tarafından son yapılan çalışmalarda 7.5 büyüklüğüne kadar deprem üretebileceğinin tespit edildiğini söylemiş.”
***
Tabii, bu tespit çok ciddi. Başka verilerle de desteklenmesi gerekir. Hafazanallah, 7,5 büyüklüğündeki bir deprem Kayseri çanağında bir tane yapı bırakmaz. Havaalanı falan da kalmaz. Kayseri yerleşiminin neredeyse, yüzde 70-80’i bu çanakta, çürük zemin üzerinde. Unutmayın, zaman içerisinde Kayseri çanağı ve OSB/Serbest bilge ağırlıklı olarak güney-kuzey yönünde akan derelerin doldurduğu bir bölge.
***
Bu çok ciddi bir uyarı ama Naci Hoca’nın dediği gibi“büyüklüğü” kadar “şiddeti”, “periyodu”da çok önemli. Mesela, 7,5 büyüklüğündeki deprem en son ne zaman ve yerleşim yerlerine göre “şiddeti” ne olmuş?
***
Herhalde, Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Memduh Büyükkılıç, olası büyük depremin, hem “büyüklüğünü”, hem “şiddetini” ve hem de oluş “periyodunu” biliyor olsa gerek ki, açıklamaya karşı çıkmış. Şunları demiş:“Depreme hazırlık noktasında bilim insanları ile gerekli değerlendirmeleri yaptıklarını ifade ederek, ‘Önümüze bakıyoruz, işimize bakıyoruz. Spekülasyonlara kulaklarımızı tıkıyoruz. Tedirgin olmayı gerektirecek bir şey yok’” diyerek yüreklere su serpmek istemiş.
***
Başkanım haklısınız. Muhterem ahaliyi paniğe sevk etmemek ama uzmanların yaptığı açıklamaların önünü de “spekülasyon” ile kapatmamak, yine ahalinin bilmesinden de korkmamak gerekir.
***
Çok merak ediyorum… Mesela Büyükşehir’de bir jeolog, bir jeofizikçi çalışıyor mu? İhtisası “zemin mekaniği” olan inşaat mühendisi kaç elemanınız var?
***
İkincisi, çalıştığını söylediğiniz uzmanlar kimler? Ve nerede çalışıyorlar? Elde edilen verileri, “mikro ölçekli” haritalarla, bizlerle paylaşabilir misiniz?
***
Jeoloji Mühendisi Evsen’i hiç tanımam. Onun da avukatlığını yapmak istemem ama ben başkanın yerinde olsam, bir fincan kahve, bir bardak çay içecek kadar süre ayırıp, dinlerim… Zira, bu arkadaş jeolog. Vereceği bilgiler benim için önemli ama biraz daha detaylandırması gerekir.