Bir ilginç sonuçta şu Kayseri için. Nüfus kaydı Kayseri olup, dışarıda ikamet edenlerin (göç edenlerin) ağırlığı, “Samsun-Kayseri-Adana” aksının batısına doğru. Bu aksın doğusuna giden Kayserililer çok az. Muhtemelen bir kısmı, kamu görevlisi.
Tabii, bunun tersi de doğru. Kayseri’ye, yine bu aksın batısından gelenler de çok az… Mesela 2021 sonu itibarıyla Kayseri’den Konya’ya gidenler 12.831 kişi iken, Konya’dan Kayseri’ye gelen 5.049 kişi. Peki, Konya’nın özelliği ne ki, böyle bir tablo çıkıyor karşımıza?
***
Yine 2021 sonu itibarıyla Kayseri’den Elazığ’a giden 883 kişi iken, Elazığ’dan Kayseri’ye gelen 3.759 kişi. Benzeri şekilde; Kayseri’den İstanbul’a giden 163.910 kişi iken, gelen 1.872 kişi. Ankara-Kayseri için rakamlar ise 105.680’e karşı 3.841 kişi.
***
Bu vesile ile “Kayseri net göç hızını” da verelim. 2021 rakamlarına ulaşamadık ama bunun 2007-2008’de yüzde 1,2 olduğunu; 2014’te yüzde 5,75 ile orta sıralara çıktığını; 2016 ve 2019’da yüzde 2’lere düştüğünü belirteyim. Bu oran, gelişmiş batı kentlerinde yüzde 10-15’lere yakın.
***
Net göç, belirli bir alanın aldığı göç ile verdiği göç arasındaki fark ile oluşuyor. Aldığı göç sayısı sayıca en fazlayı işaret etmez. Mevcut nüfusa orandır. Mesela, “2019-2020” dönemi için Kayseri 31.766 kişi göç almış. 30.033 kişi göç vermiş. Fark, 1.733 kişi. Bunu, 2020 yılı 1.421.455 kişi nüfusuna böldüğünüzde Kayseri’nin net göç hızı yüzde 1,2 çıkıyor. Şayet azalma trendi böyle devam ederse, 2021’de hızın “sıfır” olma ihtimali var. Buna dikkat çekmek isterim.
***
Kayseri’de yaşayan Kayseri nüfusuna kayıtlı olanların oranı, 983.403 kişi ile yüzde 69 civarında. Bu oran, Kayseri’den “doğu”ya gittikçe yüzde 85’lere, “batı”ya gittikçe yüzde 45’lere iniyor. Bu, özellikle doğunun sürekli göç verdiğini göstermekte. Bu bile bir ilin, bir merkezin ne tür bir “cazibe merkezi” olduğunu gösterir. Kayseri, yüzde 69 ile iyi bir noktada değil.
***
Kayseri’de Ağrı nüfusuna kayıtlı 25.665 hemşerimiz var. Bunu 13.154 kişi ile Erzurum takip ediyor. Bu rakam yıllardır değişmez. Kayseri en fazla göçü 96.616 kişi ile Sivas’tan almış. Buna mukabil Sivas’ta yaşayan Kayserili 5.193 kişi. Bunu 71.418 kişi ile Yozgat takip ediyor. Yozgat’taki Kayserililer 3.817 kişi. Üçüncü sırada Nevşehir var (41.093-8.850 kişi); Kahramanmaraş (32.280-2.642 kişi) dördüncü sırada. Adanalı (23.484-19.930). Nihayet Niğde son sırada (12.938-5.631).
***
Buradan şunu anlıyoruz, Adana da dahil Kayseri, komşularından göç “alan/almış” bir şehir. Toplamı da 277.829 kişi. Nüfusa oranı da yüzde 20. Komşularımız dışındakilerin sayısı 173.125 kişi. Bu da toplamın yüzde 12’si. Batı aksından gelenler de bunun dörtte biri kadar. Yani Kayseri, bu açıdan bakınca da “cazibe merkezi” değil.
***
Yakın komşumuz Aksaray, “cazibe merkezi” olmaya devam ediyor. Otoyol, Niğde’yi de tetikleyecek gibi… Buna da yıllardır dikkat çekerim ama kim dinler, kim okur; “varak-ı mihri vefayı”.
***
Türkiye'nin 2007 ve 2021 yılı nüfus piramitleri karşılaştırıldığında, doğurganlık ve ölümlülük hızlarındaki azalmaya bağlı olarak, yaşlı nüfusun arttığı ve ortanca yaşın yükseldiği görülmektedir. Kayseri’de (0-14) yaş grubunda 322.734 kişi; (15-64) yaş grubunda 966.981 ve (65+) yaş grubunda 135.142 kişi var.
***
Türkiye nüfusunun ortanca yaşı 33,1'e yükseldi. Bu yaş erkeklerde 32,4, kadınlarda 33,8. Kayseri’de ortanca yaş ise 32,7. Erkelerde 32,1, kadınlarda 33,4. Kayseri, neredeyse ülke ortalamasını temsil ediyor. Ortanca yaşı en yüksek olan il Sinop (41,8), en düşük olan il Şanlıurfa (20,6) oldu. Şanlıurfa'yı, 21,6 ile Şırnak ve 22,7 ile Siirt takip etti. Bu, dikkat çekici bir husus… Güneydoğu nüfusu gençleşirken, diğer taraflar yaşlanıyor.
***
Unutmayın, artan bir küsur milyon nüfusun yarıya yakını “yabancılardan” kaynaklanıyor. Yani, yerleşiklerin nüfus artış hızı giderek azalıyor. Bu ise, demografik yapının az da olsa, değişmekte olduğunu görüyoruz. O nedenle, çok ciddi analizler yapmak zorundayız. Yoksa ileride çok sıkıntıya düşebiliriz.
***
Cibuti’den, Haiti’den, Somali’ye kadar insan giriyor bu ülkeye. Ev alana, para getirene “vatandaşlık hakkı” verme politikası gözden geçirilmeli. Unutmayın, hala genç bir nüfusa sahibiz, bunlar “aş, iş ve eş” bekler. Ucuz istihdam, ucuz emek gücü, “yerleşiklerin” işsizliğine neden oluyor, haberiniz olsun.
***
Kayseri İlçelerine gelince; Develi (66.507 kişi, %0 3,9), Hacılar (12.471 kişi, %0 2,2), İncesu ((28.755 kişi, %0 6,6), Kocasinan ((404.780 kişi, %0 10,1), Melikgazi (589.852 kişi, %0 13,3) ve Talas (168.703 kişi, %0 21,9) nüfusu artan ilçeler. En yüksek artan Talas, bir üniversite kenti olmaya hızla devam ediyor. Bu artış, sanırım bunun bir göstergesi.
***
Diğerlerinde ise, -bazılarında dramatik olmak üzere-, azalış söz konusu. Felahiye (5.536 kişi, - %0 5,9), Özvatan (3.800, -%023,7)) neredeyse ilçe vasfını kaybedecekler. Sarız'ın nüfusu ise, 9.321 kişi (-%022,9).
***
En kalabalık ilçe ise, 589.852 kişi ile Melikgazi (%0 13,3). Bunu Kocasinan (404.780 kişi, %0 10,1) takip ediyor. Talas'ın nüfusu 168.703 kişi. Hacılar ise, 12.471 kişi. Birbirine bitişik bu dört ilçeyi (1.175.806 kişi) "merkez" kabul edersek, Kayseri nüfusunun yüzde 82'si merkezde yaşıyor.
***
Hal böyle olunca, kalabalıklar görenleri yanıltıyor; "amma da çok nüfus var!" dedirtiyor. Oysa Kayseri'nin kırsalı neredeyse boşalmış durumda. Bu durumu yıllarca anlatmaya çalıştık ama kimseye dinletemedik. Sanırım, 12 binlik kişilik bir artış da "doğum-ölüm" dengesinden kaynaklanıyor. Kayseri, göç almıyor. Yine sanırım, "net göç hızı" “sıfıra” yakın.
***
Neticeyi kelam: Kayseri, “büyüklerimizin” anlattığı gibi, "uçan-kaçan", şahlanan bir il değil. Kendilerini ve muhterem ahaliyi kandırmasınlar.
