Epeydir değinmiyordum, enerji konusun… Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (ETKB) sitesini incelerken bir haber dikkatimi çekti. Haberi, noktası virgülüne dokunmadan, önce paylaşacağım. Sonra değerlendireceğim. Umarım, ilginizi çeker. Benim gibi soru sorarsınız.
***
Bu yazımızda “kurulu güç” olarak, bir ülke santral (Fosil, yenilenebilir, nükleer, termal vs) güçlerinin, vat cinsinden toplamını (kW, MW, GW, TW) kastediyoruz. Bakanlığın basın açıklaması şöyle. Boltlar ve köşeli parantezler bana ait:
Yatırımlar Sürüyor
Hayatın her alanında kullanımı giderek yaygınlaşan elektrik, ciddi bir talebi de beraberinde getiriyor. Türkiye’nin 2035’te 510 teravatlık [TW] bir elektriğe ihtiyaç duyacağı tahmin edilirken bu alana yapılan yatırımlar da sürüyor.
35 Bin Megavatı Geçti
Elektrik enerjisi verilerine göre Mart ayı sonunda Türkiye’nin elektrikteki kurulu gücü 118 bin 185 megavata yükseldi. Kurulu gücün 71 bin 414 megavatı yani yüzde 60,4’ü yenilenebilir enerji kaynaklarından [su, rüzgar, güneş vs.] oluştu. Sadece rüzgâr ve güneşin toplam kurulu gücü, 35 bin 17 megavat (Yüzde 29,7) olarak gerçekleşti.
Yerli Kaynakların Payı Artıyor
Mart ayı sonu itibarıyla yerli kaynaklı kurulu güç de 82 bin 894 megavata ulaştı. Böylece yerli kaynakların toplam kurulu güçteki payı, yüzde 70,1’e çıktı. Bu oran, 2024 Mart’ında yüzde 67 idi.
Hedef 120 Bin Megavat
Kurulu güç verilerini değerlendiren Bakan Bayraktar, “Yenilenebilir enerjide çok iddialı bir programımız var. 2035’te sadece rüzgâr ve güneşte 120 bin megavatlık kurulu güce ulaşmayı hedefliyoruz. Bunun için 80 milyar dolarlık bir yatırımın yapılması gerekiyor. Bu yatırımları kolaylaştıracak bir reform paketi inşallah yakın zamanda Meclisimize gelecek. Bu reform paketi ile izin süreçlerini kısaltarak yeni yatırımların önünü açacağız.” dedi. (Kaynak: ETKB, 26.04.2025)
***
İlk paragrafta; “Türkiye’nin 2035’te 510 teravatlık bir elektriğe ihtiyaç duyacağız … “ Sanırım burada sözü edilmek istenen teravatsaat (TWh)
***
Kısa bir bilgi: Teravat, vattın bir trilyon katı. Tüm dünyadaki insanların kullandığı toplam güç genellikle bu birimle ölçülür (1 TW = 1 000 000 000 000 W; kilo, giga, mega, tera, peta, …. )
***
Bakanlık ne diyor? 2035 yılında 510 teravatlık bir elektriğe ihtiyaç olacak. Mesela, on yıl sonra, dünyada kişi başına, ortalama, 500 vat hesabıyla, 8 milyar nüfus için, 4 TW’lık bir kurulu güç söz konusu olabilir. “4 TW” nerede, “510 TW” nerede? O nedenle dedim, Bakanlığın basın açıklamasında maddi bir hata var. Bunu TWh olarak okumamamız gerekir.
***
O nedenle, 510 tervattan kasıt, 510 TWh olmalı. Yine Bakanlık; “Türkiye elektrik enerjisi tüketimi 2024 yılında bir önceki yıla göre %3,8 oranında artarak 347,9 TWh, elektrik üretimi ise bir önceki yıla göre %5,4 artarak 348,9 TWh olarak gerçekleşmiştir”, diyor.
***
Mart 2025’te; “ … Sadece rüzgâr ve güneşin toplam kurulu gücü, 35 bin 17 megavat (Yüzde 29,7) olarak gerçekleşti”.
***
Peki, 2035 hedefi ne?
“ … Türkiye Ulusal Enerji Planı raporuna göre ise elektrik tüketiminin 2025 yılında 380.2 TWh, 2030 yılında 455.3 TWh, 2035 yılında ise 510,5 TWh seviyelerine gelmesi öngörülmektedir.”
***
“ … 2035’te sadece rüzgâr ve güneşte 120 bin megavatlık kurulu güce ulaşmayı hedefliyoruz. Bunun için 80 milyar dolarlık bir yatırımın yapılması gerekiyor”.
***
On yıl içinde, “rüzgar ve güneş” kurulu gücünü 3,5 katına çıkarmak, pek mümkün gözükmüyor? Peki, gerekli 80 milyar doları nereden bulacak, yatırımcılar? Unutmayın, yılına 8 milyar dolar…
***
Yine unutmayın, aynı bakanlığın, 2023 hedefi, 500 TWh (500 milyar kWh) elektrik üretmek/tüketmekti. Ama 2023’e geldiğimizde, 330 TWh’e ulaşabildik. Yani, hedefin çok gerisinde kaldık.
***
Büyük ihtimalle, 510 TWh hedef de tutmayacak. Ama buna göre yatırım yapılacak, tüketim ya da talep olmayınca, girişimciler zorda kalacak; ülke santral “çöplüğüne” dönecek. Bu bir kehanet değil, geçmişte olanlar bize böyle söylüyor. Bana kalırsa, erişilebilir hedefler ortaya koyup, “kaynak israfını” önlemek gerekir.
***
Tabii, burada bir başka sorun da şu: 2023 yılında 109 GW kurulu gücün karşılığında, 55 GW’lık bir puant güce ulaşılmış. Yani, bir anda, sistem, en fazla 55 GW güç çekmiş. Bu ise, kurulu gücün yarısı.
Bunu derken şunu demek istemiyorum. 55 GW’lık bir kapasite fazlası var. Doğru ama, “emre âmâdelik” diye bir kavram var. Bu ne kadar olur, şahsen bilmiyorum. Fakat bunun, elbette, 55 GW olması mümkün değil.
***
Diyelim, “emre amade” güç 75 GW… Demek ki, 25 GW’lık bir atıl kapasite ya da fuzuli yatırım var. Bu da ortalama 1.500 dolar/MW maliyetle, 37,5 milyar dolar eder. Tabii, bunun hesabını, işin uzmanları çok iyi bilir. Benimkisi, bir fikir yürütme. Hatamız bağışlarız, umarım. Sadece bir anımsatma yaptım. Yani, on yıl sonra talep 500 GWh olmazsa ne yapacaksınız.