Bir bağ ismi olduğu kadar, bir aile de ismi, Beğendik… 1980’lerin ortalarında, Cumhuriyet Meydanı’na açtıkları, modern alış-veriş merkezi ile gündemimize girmişti. Sonra, AVM zincirleri, satın almalar. Büyüdükçe büyüdüler. İnşaat işlerine girdiler, yurt dışında inşaat yapmaya başladılar. Sanırım, bu girişimleri sonun başlangıcı oldu.
***
Bir birAVM’ler kapandı, acı sona dayanamadılar. Mahkeme son noktayı koydu. Haber şuydu: “Türkiye’nin köklü market zincirlerinden biri olan Beğendik, iflas etti. 1980’lerde temelleri atılan ve daha sonra Real Marketler zincirini bünyesine katan Beğendik için mahkeme iflas kararını onayladı.“
***
Kayseri’de, ilk mağazaları ve takip edenler, çok şirkete örnek oldu… Gerçi Kayseri’de AVM’ye benzer örnekler vardı ama bunlar yeni konsepti. İnsanlar, alacaklarını elle seçiyorlardı. Kayseri’nin yaşamadığı bir şeydi. Ne demek elle seçmek…
***
Tabii, Kayseri’de AVM Beğendik ile başlamadı. Mesela; Kapalıçarşı; Vezir Hanı birerAVM’dir… Sümer’in “ekonomoması” da… Daha kısıtlı mal ve hizmet üreten İşhanları da… Demem o ki, çeşitli mal ve hizmet üreten, satış yapan toplu işyerleri geleneği çok eskilere gider… Yabanlu Pazarı, Kağnı Pazar’ı, Un Pazarı, Pamuk Hanı vs. bu cümleden.
***
TabiiBeğendik, çok farklı bir konsepte açılmıştı. “Migros Türk”’ün bir benzeri idi… Diyeceksiniz ki, “Migros”u anladık da “Türk”ü nereden çıkıyor. Anlatayım efendim: 1960’lı yıllarda “yabancı sermaye düşmanlığı!” ve Kıbrıs’ta yaşananlar için“Müslüman/Türk olmayan” ticaret erbabı hedefe alınmaya başlayınca, sadece İstanbul’da bulunan Migros da bu hışımdan kurtulabilmek içinMigros’a bir de sözcüğü ilave edilmişti. Yeri de İstanbul Aksaray’da idi.
***
Yine o yıllarda; “Bayrak yürüyüşleri!” yapılır, yine aynı vatandaşlarımızın, işyerlerine; “Bayrak, bayrak!” sloganı ile bayrak astırılırdı… Özellikle, “Pera” bölgesinde. Tabii, bu baskılar, çoğu gayrı Müslüm’ün işyeri girişine, Arapça“Besmele Levhası” asılmasına neden olurdu.
***
Tabii, bunun bir geçmişi vardı. İlk Meclis’te, kürsü üzerinde bulunan; “ve emruhum şura beynehum” (İşlerini istişare ile yaparlar. Şura/38) ayeti vardı, Bunu, yeni kurulmak istenen devletin, Müslüman bir devlet olmadığını, bir kandırmaca olduğunu anlatmak için, Musevidükkanına asılan “Besmele”ye benzeten “densizlere” de rastladık. Tabii, bunlar birer Cumhuriyet ve Atatürk karşıtlarıydı.
***
Meclis’te kürsü arkasında bulunan “Hakimiyet bilâkaydü şart milletindir”, sözünden önce “ve emruhum şura beynehum” ayeti vardı. Sonraları “Egemenlik Kayıtsız Şartsız Milletin” şekline döndü…
***
Ne yapsın “gayri Müslüm” esnaf ve tüccar. Hışımdan kurtulmak için “Besmele” levhası asarlardı işyerlerine.
***
Neyse, konumuz bu değil. Dönelim Beğendik ailesine… Babaları Nuri amca çok düzgün, hatırnaz, iş bitiren, güzel bir insandı. Divan Pastanesi’nin bulunduğu caddede (Mevlevi Cad.) kuruyemiş dükkanı vardı. Dükkan da pastanenin hemen yanındaydı. Nuri Amca, leblebi vs. kavururken ki hala gözlerimin önüne gelir. Alnından ter akar, “yağlığı” ile silerdi…
***
İki kardeşti, Beğendik Mağazaları’nı kuran… Mehmet ve Hamdi… Önde olan asıl Mehmet idi… Mehmet benim yaşıtım gibiydi. Sık sık olmasa arada görüşürdük. Meşum hastalığa yakalandı, genç yaşta öldü… Son gördüğümde, bir deri bir kemiğe dönmüştü; “Dayıoğlu, halimi görüyon!” der gibi, yüzüme uzun uzun baktı, konuşmaya dermanı yoktu, çekti gitti. Bu da hâlâ gözlerimin önünde. Allah rahmet eylesin!
***
Kardeşi Hamdi’den ayrıldılar. Merhum Niyazi Bahçecioğlu ile dünür oldular. Kızını verdi. Sanırım Mehmet’in en büyük yanlışı, zamansız Kayseri dışına açılmak oldu. Zira, “devlerin”, pazarından pay almaya başlamış, epey de mesafe almıştı.
***
Düşünebiliyor musunuz, Kayseri’den çıkan, bir “leblebicinin oğlu”, aslan payına talip olmuştu. Ankara, İstanbul, Nevşehir vs. derken işyeri sayısını bir hayli artırmıştı. Satın almalara başlamıştı. Çok açılmıştı. Üstüne üstlük, bir de yurt dışında inşaat işlerine girmesi, sanırım, sonun tuzu biberi oldu. İflası kabul oldu.
***
Kayseri, önemli bir müteşebbisini ve teşebbüsünü kaybetti. “Beğendik” anılarda kaldı.
