Değerli dostlar, son yıllarda “açlık, yoksulluk ve yoksunluk” kavramlarını sık sık duyar olduk. Duyar olduk olmasına da ne anlama geldiklerini pek merak etmedik. Bugün, kavramları ve günümüzde ki durumu paylaşacağım. Gerçi bunlar yaşadığımız haller ama farkında değiliz, zannımca.
***
AK Parti, 2002’de “3Y”yi yani “yasakları, yolsuzluğu ve yoksulluğu” yok edeceğiz diyerek iktidar oldu. Bugünlerde sözünü etmiyor, bunların artık. Herhalde, yirmi iki yılda yok ettiler ki bunların, sözünü etmiyorlar…
***
MB politika faizi, yüzde 50 oldu ama “Nas”tan da söz eden yok. Herhalde Hayrettin Karaman başkanlığında, “ulemayı kiram” toplandı, “nesh” etti. Yani, “lafzen” var ama “hükmen” yok ilan etti.
***
İşe açlıkla başlayalım… Dört kişilik ailenin aylık gıda harcaması tutarına “açlık sınırı” denir. Açlık sınırı hesaplamasında “minimum kalori” ve “minimum maliyet” dikkate alınır. Yoksulluk ve açlık sınırı belirlenirken ortalama 4 kişilik ailenin standart bir yaşam sürdürebilmesi için gerekli olan ihtiyaçlar belirlenir ve ardından hesaplama yapılır.
***
Açlık sınırı hesaplanırken biri “0 ila 6 yaş”, biri “6 ila 15” yaş aralığındaki iki çocuğa sahip, toplamda dört kişilik bir ailenin temel gıda ihtiyaçları göz önüne alınır. Açlık sınırı hesaplaması yapılırken şu besinler göz önünde bulundurulur. Süt, peynir, yoğurt, tavuk, et, balık, meyve, sebze ve bakliyat,un, ekmek, makarna ve pirinç.
***
Yeni yapılan araştırmalarda; “Dünyada genel olarak gerileyen, Türkiye’de ise dört yıldır kesintisiz artan gıda fiyatları yüzünden hızla yükselen açlık sınırı Mart ayında” ilk kez 20 bin lira sınırını aşmış. Demek ki, dört kişilik bir ailenin gereksinimi olan beslenme için (karın doyma değil) en az 20 bin liranın üzerinde bir aylık gelir girmeli bir eve.
***
Bu yılsonuna kadar geçerli olacak, 17 bin liralık asgari ücretin üzerine çıktı, “açlık sınırı”. Bakalım, yıl sonuna doğru ne olacak?
***
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı2023 yılı faaliyet raporu yayınlandı. Rapora göre son beş yılda sosyal yardım alan kişi sayısında patlama oldu. 2018'de sosyal yardımlara 43 milyar lira ödenirken, beşinci yılın sonunda rakam yedi katına çıktı. 2019'da bu tutar 55 milyar, 2020'de 69 milyar, 2021'de 97,8 milyar lira oldu. 2022'de 151,9 milyar, 2023'te ise 305,9 milyar TL'ye yükseldi. Diğer sosyal yardımlar, transferler ve aile dayanışmaları buna dahil değil.
***
Sosyal yardım alan hane sayısı da 2018’de 3 milyon 494 bin 932 oldu. 2021’de ise 4 milyon 419 bin 286 hane sosyal yardım aldı. 2023 yılı sonu itibarıyla 4 milyon 989 bin 456 hane, yani 19 milyon 957 bin 824 kişi sosyal yardımdan yararlanıyor. Böylelikle ülke nüfusunun 4’te 1’i sosyal yardımlarla ayakta duruyor.
***
Yoksulluk veya fakirlik, günlük temel ihtiyaçların tamamını veya büyük bir kısmını karşılayacak yeterli gelire sahip olmama durumudur. Özellikle yiyecek, içecek, barınma ve giyim gibi temel ihtiyaçlara zor erişmek veya erişememek yoksulluk olarak tanımlanabilmektedir. Ancak kimi gelişmiş ülkelerde bu tanımın standartlarında değişiklik görülmektedir.
***
Ya da yoksulluk; gıda harcaması ile birlikte giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer harcamaların toplam tutarı.Yoksulluk sınırı da 57 bin lirayı geçti. Mart’ta yoksulluk sınırı ise yüzde 11 oranında artış kaydetti.
***
Finansal sıkıntıda olma durumunu ifade eden “Maddi ve sosyal yoksunluk oranı” hesabında hane düzeyinde sorgulanan değişkenler; “otomobil sahipliği, ekonomik olarak beklenmedik harcamaları yapabilme, evden uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayabilme, kira, konut kredisi ve faizli borçları ödeyebilme, iki günde bir et, tavuk, balık içeren yemek yiyebilme, evin ısınma ihtiyacını karşılayabilme ve mobilyaları eskidiğinde değiştirebilme” durumlarından oluşuyor.
***
“Maddi yoksunluk” tanımı Eurostattarafından revize edilerek tanımın içine sosyal yoksunluk kriterleri de dahil edilmişti. Buna göre hanelerin yeniden belirlenen yaşamsal ihtiyaçları listesindeki 13 maddeninen az 7’sini karşılayamayanların oranı olarak tanımlanan “maddi ve sosyal yoksunluk” oranı2023’te yüzde 14,4 olarak tahmin edildi. (Naki Bakır, Dünya Gazetesi). Demek ki, yaklaşık 25 milyon hanenin, 4 milyonu “yoksunluk” içerisinde.
***
Kredi kartı borcu bir trilyonu aşmış; ünlü 14 otelicralık olmuş, yine ünlü 13 otel konkordato ilan etmiş banka borçları nedeniyle.
***
Evet. Şayet durum bu ise ki böyle olduğuna inanırım, AK Parti nasıl yirmi iki yıldır iktidarda, hâlâ oy oranı beklentisi yüzde 40’lar civarında? Neden acaba?
